Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική, αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα.Αυτοάνοση ασθένεια είναι οποιαδήποτε κατάσταση προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του  οργανισμού ενός ατόμου επιτίθεται εναντίον των ίδιων των κυττάρων και των ιστών του.

Τα περισσότερα δερματικά κύτταρα διαιρούνται και αντικαθίστανται περίπου μία φορά το μήνα.'Οταν δημιουργούνται τα νέα κύτταρα, τα παλιά κύτταρα στην επιφάνεια του δέρματος "πεθαίνουν" και αποκολλώνται. Αυτή η ανεπαίσθητη στα περισσότερα  άτομα  διαδικασία δεν πραγματοποιείται ομαλά στα άτομα με ψωρίαση. Αντί να αντικαθίσταται η επιδερμίδα κάθε μήνα, τα δερματικά κύτταρα στις προσβεβλημένες περιοχές αναπαράγονται κάθε 3 με 6 ημέρες και  ο  μεγάλος αριθμός των νέων κυττάρων που δημιουργούνται  συσσωρεύονται μέσα στο δέρμα σχηματίζοντας επηρμένες, λεπιδώδεις αλλοιώσεις ή πλάκες. Οι αλλαγές στην αναπαραγωγή των δερματικων κυτταρων  ξεκινούν όταν τα Τ-λεμφοκυτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος γίνονται υπερδραστήρια και προωθούν συνεχώς την παραγωγή και έκκριση ορμονών και χημικών στοιχείων για να οργανωθεί η φλεγμονώδης αντίδραση του οργανισμού, όπως θα έκαναν αν είχαν να αντιμετωπίσουν μια ανοιχτή πληγή. Κατά αυτό τον τρόπο παράγονται περισσότερα από τα απαραίτητα δερματικά κύτταρα τα οποία συσσωρεύονται και σχηματίζουν τις ψωριασικές πλάκες.

Η ψωρίαση επηρεάζει σχεδόν εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της. Ωστόσο, δεν έχουν όλοι οι ασθενείς οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης.Για να εμφανίσει κάποιος ψωρίαση θα πρέπει να φέρει συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία ενεργοποιούνται αναλόγως από διάφορες σωματικές, ψυχολογικές ή περιβαλλοντικές καταστάσεις και κυρίως από ορμονικές αλλαγές ,άγχος,κάπνισμα,παχυσαρκία ή τραυματισμό του δέρματος.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι ψωρίασης και τα συμπτώματα στο δέρμα διαφορετικά για τον κάθε τύπο.

Η ψωρίαση κατά πλάκας είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος και αποτελεί το 85% περίπου όλων των περιστατικών. Χαρακτηρίζεται από πυκνές, κόκκινες και κνησμώδεις κηλίδες ή πλάκες στο δέρμα, οι οποίες συνήθως καλύπτονται από αργυρόλευκα λέπια. Οι πλάκες προτιμούν κυρίως περιοχές του σώματος όπως είναι το τριχωτό της κεφαλής, οι αγκώνες και τα γόνατα. Η κλινική εικόνα της ψωρίασης κατά πλάκας και η εξέλιξή της είναι ασταθής. Μπορεί να χειροτερέψει ή να φύγει από μόνη της χωρίς καμιά αιτία ενώ μπορεί να έχει υφέσεις και εξάρσεις.

Η σταγονοειδής ψωρίαση είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος ψωρίασης για παιδιά και νεαρά άτομα. Εκδηλώνεται με τη μορφή μικρών σταγονοειδών πλακών στο δέρμα διαμέτρου ενός με δύο εκατοστών. Εμφανίζεται κυρίως στον κορμό και έχει απρόβλεπτη πορεία. Μπορεί να αυτοπεριοριστεί μετά από 2-3 μήνες ή να πάρει την μορφή της ψωρίασης κατά πλάκας.

Η φλυκταινώδης ψωρίαση μπορεί να εμφανιστεί σε ολόκληρο το σώμα ή μόνο στις παλάμες και τα πέλματα. Σε αυτόν τον τύπο ψωρίασης, το δέρμα εμφανίζει ερυθρότητα με φλύκταινες δηλαδή κοιλότητες με πύον. Η νόσος ξεκινά με κοκκινίλα και καύσο και επεκτείνεται γρήγορα σε μεγάλες επιφάνειες στο σώμα.Η γενικευμένη μορφή της σε όλο το σώμα αποτελεί ιδιαίτερα σπάνιο τύπο ψωρίασης, η θεραπεία της απαιτεί νοσηλεία και μπορεί να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς.

Η ανάστροφη ψωρίαση αναπτύσσεται μόνο στις πτυχές του δέρματος όπως στις μασχάλες, στη μηρογεννητική περιοχή, κάτω από τους μαστούς και μεσογλουτιαία. Το δέρμα είναι ξηρό με ερυθρές κηλίδες. Είναι μια μορφή ψωρίασης που δύσκολα μπορεί να διαγνωστεί επειδή τα κλινικά χαρακτηριστικά της μοιάζουν με εκείνα του σμηγματορροϊκού εκζέματος. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή καθώς σχετίζεται με την ψωριασική αρθρίτιδα.

Η ερυθροδερμική ψωρίαση είναι ο πιο σπάνιος τύπος ψωρίασης. Εμφανίζεται με διάχυτη ερυθρότητα σε μεγάλη περιοχή του σώματος και  το δέρμα καλύπτεται από λέπια, διαφορετικά από τα κλασικά λέπια της ψωρίασης κατά πλάκας. Οι ασθενείς αυτού του τύπου ψωρίασης μπορεί να εμφανίσουν ρίγη και υψηλό πυρετό ή υπoθερμία.

Η ψωριασική ονυχία επηρεάζει μόνο τα νύχια των άκρων. Προκαλεί μικρά βαθουλώματα και τα νύχια μπορεί να χαλαρώσουν, να παχύνουν και περιστασιακά να αποκολληθούν Κάποιες φορές η ψωριασική ονυχία εμφανίζεται πριν από την ψωρίαση σε άλλα μέρη του σώματος. Περίπου το 50% των ασθενών με ψωρίαση εμφανίζουν βλάβες στα νύχια.

Ένα άτομο μπορεί σπάνια να έχει διάφορες μορφές ψωρίασης που εμφανίζονται ταυτόχρονα ή σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Περίπου το 80% των ασθενών που πάσχουν από ψωρίαση έχουν ήπια έως μέτρια μορφή. Η πλειονότητα των ασθενών αυτών μπορεί να αντιμετωπίσει την ψωρίαση με τοπική αγωγή, η οποία γενικά παρέχει υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Η τοπική αγωγή εφαρμόζεται στο δέρμα με ιδιοσκευάσματα σε μορφή κρέμας, αφρού, γέλης ή  με γαληνικά σκευάσματα τα οποία παράγονται στο εργαστήριο του φαρμακείου αναλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ασθενούς και σύμφωνα με τις οδηγίες του δερματολόγου. Σκοπός της θεραπείας αυτής είναι να μειώσει τον ρυθμό συσσώρευσης των κυττάρων στο δέρμα και τον ερεθισμό. Η τοπική αγωγή περιλαμβάνει:

• Κορτικοστεροειδή:Είναι η πιο συχνά συνταγογραφούμενη τοπική αγωγή για την ήπια μορφή ψωρίασης. Κορτικοστεροειδή τα οποία είναι  πολύ ισχυρά χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό του δέρματος και πρέπει χορηγούνται για μικρές χρονικές περιόδους. Κάποια άλλα είναι ηπιότερα και μπορούν να χορηγηθούν για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους ώστε να διατηρούν την ψωρίαση υπό έλεγχο. Η χορήγηση των κορτικοστεροειδών πρέπει πάντα να γίνεται με ιατρική συνταγή και αυτό γιατί μπορεί να συνοδεύεται από ανεπιθύμητες αντιδράσεις.
• Καλσιποτριόλη:Χρησιμοποιείται παράλληλα με τα κορτικοστεροειδή. Η χορήγησή της απαιτεί προσοχή καθώς μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες μεταξύ των οποίων παροδικό ερεθισμό στο προσβεβλημένο δέρμα και φωτοευαισθησία.
• Ανθραλίνη:Μειώνει το πάχος των πλακών της ψωρίασης και χρησιμοποιειται κυρίως σε σαμπουάν και λοσιόν.
• Σαλικυλικό οξύ:Είναι συστατικό σε πολλά σαμπουαν και άλλα τοπικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση της ψωρίασης. Σημαντική αντένδειξη είναι ότι το σαλικυλικό οξύ μειώνει την αποτελεσματικότητα της φωτοθεραπείας και για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται πριν από αυτήν.
• Ρετινοειδή (ανάλογα βιταμίνης Α):Χορηγούνται συνήθως σε συνδυασμό με τοπική αγωγή κορτικοστεροειδούς. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε περιόδους εγκυμοσύνης ή από γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες.

Η συστηματική θεραπεία εφαρμόζεται κυρίως στις μορφές της ψωρίασης που δεν ανταποκρίνονται στην τοπική θεραπεία.

Μεθοτρεξάτη:Η μεθοτρεξάτη είναι η πιο συχνά συνταγογραφούμενη  συστηματική θεραπεία για την ψωρίαση παγκοσμίως. Επιβραδύνει τον κύκλο ανανέωσης των κυττάρων με την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, περιορίζοντας την έκταση της φλεγμονής. Μπορεί να ληφθεί μία φορά την εβδομάδα σε δισκίο ή ενέσιμη μορφή. Οι ασθενείς που λαμβάνουν μεθοτρεξάτη πρέπει να παρακολουθούνται στενά επειδή μπορεί να προκαλέσει βλάβη του ήπατος ή να μειώσει την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταφέρουν οξυγόνο στο αίμα αλλά και των λευκών αιμοσφαιρίων που καταπολεμούν τη λοίμωξη.

Ρετινοειδή:Τα ρετινοειδή χορηγούνται από το στόμα σε σοβαρές περιπτώσεις ψωρίασης οι οποίες δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες.Επειδή αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες ,πρέπει να αποφεύγονται από γυναίκες που θέλουν να μείνουν έγκυες ή διανύουν περίοδο εγκυμοσύνης.

Κυκλοσπορίνη:Λαμβάνεται από το στόμα και δρα καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να επιβραδύνεται ο ταχύς ρυθμός ανανέωσης των κυττάρων του δέρματος. Παρέχει γρήγορη ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά σταματάει η βελτίωση όταν διακόπτεται η θεραπεία. Η κυκλοσπορίνη μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία των νεφρών ή να προκαλέσει υψηλή αρτηριακή πίεση. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά.

Το πιο πρόσφατο όπλο στην φαρέτρα αντιμετώπισης της ψωρίασης είναι οι βιολογικοί παράγοντες. Οι βιολογικοί παράγοντες είναι πρωτεΐνες που παράγονται από ζωντανά κύτταρα και παρεμβαίνουν σε συγκεκριμένες διαδικασίες του ανοσοποιητικού συστήματος οι οποίες προκαλούν την υπερπαραγωγή των κυττάρων του δέρματος και της φλεγμονής. Αυτά τα φάρμακα εγχέονται υποδόρια,σε ορισμένες περιπτώσεις και από τον ίδιο ασθενή. Οι ασθενείς που λαμβάνουν αυτές τις θεραπείες θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά από τον δερματολόγο επειδή τα φάρμακα αυτά καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα και οι ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης.

Η θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες αντενδείκνυται για ασθενείς με σοβαρές λοιμώξεις  που απαιτουν θεραπεία με αντιβιοτικά. Αν ένας ασθενής εμφανίσει λοίμωξη ενώ ακολουθεί θεραπεία ψωρίασης με βιολογικό παράγοντα, πρέπει να σταματήσει την λήψη του βιολογικού παράγοντα έως ότου υποχωρήσει η λοίμωξη. Επίσης, ορισμένα από αυτά τα φάρμακα έχουν συσχετιστεί με άλλες ασθένειες όπως διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος, παθήσεις του αίματος, καρκίνο και λέμφωμα αν και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη αυτών των ασθενειών δεν είναι ακόμη κατανοητός.

Όλοι οι ασθενείς με ψωρίαση που ακολουθούν θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες θα πρέπει κάθε 3 μήνες τουλάχιστον να κάνουν γενικές εξετάσεις αίματος, ήπατος και νεφρών, σακχάρου και λιπιδίων, ενώ θα πρέπει να ενημερώνουν τον γιατρό για τυχόν συμπτώματα πιθανής λοίμωξης.

Τα άτομα με ψωρίαση πρέπει να είναι προσεκτικά στη καθημερινότητα τους στην ουσία όμως όχι πολυ περισσότερο απ΄ότι όλοι οι υπόλοιποι στο περιβάλλον τους. Η έκθεση στον ήλιο είναι συνήθως ευεργετική για την ψωρίαση καθώς η ηλιακή ακτινοβολία ενεργοποιεί την σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα. Ωστόσο,  Θα πρέπει να γίνεται χρήση αντηλιακού και να επιλέγονται ανοιχτόχρωμα ρούχα, καπέλο, και γυαλιά ηλίου  για να αποφευχθει το ηλιακό έγκαυμα το οποίο επιδεινώνει τις ψωριασικές βλάβες. Η άσκηση είναι  επίσης ευεργετική για την ψωρίαση επειδή ανακουφίζει από το άγχος και μειώνει τους κινδύνους των καρδιαγγειακών παθήσεων και της παχυσαρκίας, οι οποίες συνδέονται με την ψωρίαση. Αν ο ασθενής επιλέξει να σκηθεί σε εξωτερικούς χώρους, το δέρμα  μπορεί  να επωφεληθεί και από την έκθεση στο φως του ήλιου. Επίσης, μπορεί να μειώσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων που χορηγούνται στον ασθενή για την αντιμετώπιση της ψωρίασης. Η φροντίδα των μαλλιών και της περιοχής του κεφαλιού  θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και να αποφεύγονται όσο το δυνατόν οι τραυματισμοί. Ειναι απαραίτητο τα μαλλιά να στεγνώνονται με κρύο ή οσο το δυνατον λιγότερο ζεστό αέρα και να βουρτσίζονται  με προσοχή χωρίς να ασκείται  πίεση γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση της φλεγμονής. Καλό θα ήταν να  αποφεύγονται τα ρόλεϊ τα οποία τραβούν τα μαλλιά και να στεγνώνονται απαλά χωρίς τριβή οι περιοχές πίσω από τα αυτιά. Ιδιαίτερη προσοχή  απαιτείται και κατα την βαφή των μαλλιών καθως οι χρωστικές ουσίες είναι «επιθετικές» στο τριχωτό της κεφαλής και μπορεί να ερεθίσουν ανοιχτές πληγές.

Η προσεγμένη διατροφή και η προσθήκη ορισμένων τροφών  που καταπολεμούν τις φλεγμονές μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των εξάρσεων της ψωρίασης. Τέτοιες τροφές είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, τα τρόφιμα με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (ψάρια, καρύδιακ.α.), δημητριακά ολικής αλέσεως, πρωτεΐνη χωρίς λίπος και μπαχαρικά όπως το τζίντζερ και το κάρυ. Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη νόσο προκαλώντας εξάρσεις στις δερματικές βλάβες. Συμπληρώματα διατροφής με ω-3 λιπαρά οξέα, φυλλικό οξύ, βιταμίνη D και αντιοξειδωτικά συστατικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν επικουρικά στη διαχείριση των ασθενών με ψωρίαση με πολύ καλά αποτελέσματα.